HANGİ ilin kaç milletvekili çıkaracağı, doğrudan o ilin nüfusu ile ilgilidir; tabi kafadan bir milletvekili çıkarma hakkı saklı kalmak üzere…
İldeki milletvekili sayısının, siyasi partilere göre dağılımı alınan oylara göre dağıtılır, ancak bu doğrusal bir oranlama yöntemiyle yapılmaz.
Mesela, 22 Temmuz 2007 seçimlerinde seçim barajını aşan üç partinin aldıkları oy oranlarına bakılıp, “AK Parti listesinden ilk 6, MHP listesinin birincisi gelsin”, denmemiştir.
Çünkü; sınırları belli bir seçim bölgesinde, milletvekili sayısının siyasi partilere göre dağılımının hesabında, “D’Hont Sistemi” kullanılır.
* * *
2009 İl Genel Meclis Üyesi Seçimlerinde ülke barajını aşabilen siyasi partiler açısından Erzurum’da ortaya çıkan sonuçlar şöyleydi:
Toplam seçmen: 471 bin 177.
Kullanılan oy: 383 bin 538.
Geçerli oy: 375 bin 254.
AK Parti: 180 bin 278.
MHP: 75 bin 781.
CHP: 13 bin 067.
D’Hont Sistemi dikkate alınarak bu sonuçlar irdelendiğinde, Erzurum’un birinci, ikinci, dördüncü, beşinci ve yedinci milletvekilleri AK Parti listesinden; üçüncü ve altıncı ise MHP’den olacaktı, diye söylenebilir.
* * *
2007 Genel Seçimlerinde aynı siyasi partiler açısından Erzurum’da ortaya çıkan sonuçlar ise şöyleydi:
Toplam seçmen: 452 bin 333.
Kullanılan oy: 360 bin 74.
Geçerli oy: 354 bin 960.
AK Parti: 242 bin 213.
MHP: 46 bin 567.
CHP: 16 bin 764.
2007’de; Erzurum’un birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci ve yedinci milletvekilleri AK Parti listesinden, altıncı ise MHP’den geldi.
Dikkat ediniz! Yedinci değil; altıncı!
D’Hont Sistemi’ne göre, Erzurum’un altıncı milletvekilinin belirlenmesinde rol oynayan oranlar:
MHP: %13,12
AK Parti: %11,37
%2’ye yakın bir fark..
Yani, MHP’den AK Parti’ye 5 bin 350 oyluk bir kayma olsa, Erzurum’un altıncı milletvekili AK Parti’nin; yedincisi MHP’nin olacaktı.
* * *
2009 ile 2007’nin oy dağılımları incelendiğinde…
Benzersizliklerini; AK Parti, MHP ve CHP dışına dağılan oy oranlarına bakarak “seçim barajı” ile “adayın ön plana çıkması” gibi faktörlere bağlamak mümkün!
Benzerliklerine bakarak da; 2011 seçimlerinde Erzurum’un altıncı, yani sonuncu milletvekilini kapmak; hem AK Parti hem de MHP için “bıçak sırtı”…