ERZURUM’DA OYALAR HAYATI YANSITIYOR

ERZURUM’DA OYALAR HAYATI YANSITIYOR Anadolu'da kadınların başlarına örttükleri tülbentlerin kenarlarına işledikleri oyaların her biri değişik anlam taşıyor. Geçmişte Erzurum'da kaynanası ile arası bozuk olan gelin ''kaynana dili'', iyi olan ''çayır çimen'' adlı oyaların bulunduğu tülbentleri takmış. Erzurum Girişimci Kadınlar Derneği Başkanı araştırmacı Zekiye Çomaklı, ilde kullanılan oyalarla ilgili yaptığı 3 yıllık araştırmayı tamamladı. Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanacak araştırmada, tülbent kenarlarına işlenen oyaların birçoğunun değişik manalar içerdiği yazıyor. Genellikle ipek ibrişim kullanarak iğne, mekik, tığ veya firkete ile yapılan oyalar, günümüz kadınları tarafından da yapılarak, beğeniyle kullanılıyor. Erzurum ve ilçeleri ile köylerde yaptığı araştırmada 150'ye yakın oya çeşidi tespit eden Çomaklı, oyaların bir çoğunun şekillerine göre anlamlarının olduğunu ifade ederek, şunları söyledi: ''Başörtüsü olarak kullanılan tülbentlere işlenen oyalardaki şekiller ile kadınlar karşısındakine durumunu, düşüncesini anlatan mesajlar vermişler. Bu uygulama çok nadir olsa da günümüzde halen var. Kadınımız, karşısındakini kırmadan, niyetlerini, dertlerini oyalarla anlatmış. Mesajını bu şekilde karşısındakine iletmiş.'' OYALARIN DİLİ Araştırmasında oyalarla ilgili mani ve hikayeleri de derlediğini kaydeden Çomaklı, geçmişte kaynanası ile arası bozuk olan gelinin ''kaynana dili'' olarak adlandırılan oya işlemeli tülbendi kullandıklarını belirterek, şunları söyledi: ''Kaynanası ile arası iyi olan gelin ise bunu çevresine yine tülbendine işlediği (çayır çimen) adlı oya ile anlatmış. Kocasıyla arası açık olan kadın ise (biber) adlı oya işlemeli tülbendi kullanmış. Sevdiği gençle evlenen genç kız, duygusunu, (badem çiçeği) oyası; sevdiğine verilmeyen kız ise sarı renkli (nergis çiçeği) oyalı tülbent bağlamış. Eltisine küsen (elti küstü) oyası; görümcesiyle arası iyi olan gelin ise (iki bacılar) adlı oyalı tülbent kullanmışlar.'' Hamile kalan kadının ''müjde oyalı tülbent'' taktığını anlatan Çomaklı, nişanlı kızların ise medeni durumlarını pembe ve mor renkli işlenmiş ''sümbül oyası'' ile anlattıklarını söyledi. Ergenlik çağına gelen kızların ''kardelen'' ve ''mayıs çiçeği'' oyalarını kullandıklarını kaydeden Çomaklı, kocası gurbette olan kadınların da ''gurbet yolu'' adlı oya işlemeli tülbendi kullandıklarını sözlerine ekleyerek, ''Erzurum'da halen her kızın çeyizinde 40-50 tane oya bulunmaktadır'' diye konuştu.