Erzurum Mahmet Nusret’e minnettar

ERZURUM(GHA) – Erzurum’un tarihine ilişkin olarak hazırlanan ilk yazılı eserin, Milletvekili ve aynı zamanda din adamı olan Mehmet Nusret Som’a ait olduğu öğrenildi. 1922 yılında kitaplaştırılan “Tarihçe-i Erzurum Yahut Hemşehrilere Armağan” isimli kitabın yazarı olan Mehmet Nusret, Erzurum’un en büyük ibadet mekanı olan Ulu Camii hakkındaki ilk ciddi araştırmayı yapan kişi olarak ta biliniyor. Erzurum hakkında araştırıcı tarihçilik yapan ilk din adamı olan Mehmet Nusret, eski eserlerle ilgili olarak günümüze kadar ulaşan bilgilere kaynaklık ederken, Dadaşlar Diyarı’nın tarihini anlatan eseri ise, okurların ilgisini bekliyor.

1934 yılında ‘Som’ soyadını alan ve Erzurum Müftülerinden Ömer Fazıl’ın oğlu olan Mehmet Nusret, 1879 yılında Erzurum’da doğdu. Yüksek eğitimini İstanbul’da Fatih Medresesi’nde tamamlayan Som, Balkan Savaşı’nın ardından Kafkas Ordusu’na katıldı. Orduda, Tabur ve Alay İmamlığı göreviyle vazifelendirilen Mehmet Nusret, “Tarihçe-i Erzurum Yahut Hemşehrilere Armağan” isimli kitabını ise, emekliye ayrıldıktan sonra çıkardı.

HEM ESKİ ESERLERİ, HEM DE TARİHE DAMGASINI VURAN ŞAHSİYETLERİ ARAŞTIRDI…

Kafkas Ordusu’nda görev yaparken 32. Alay’la birlikte Zonguldak’a gelen Mehmet Nusret Som, 1920 yılında emekliye ayrılarak Erzurum’a döndü. Erzurum’da, “Alay Müftüsü Mehmet Nusret Efendi” diye anılan Som, 28 Ağustos 1920’de, Erzurum Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne katıldı. Parlamenterlik görevinin ardından dönüşümlü olarak İstanbul ve Erzurum’da yaşamaya başlayan Mehmet Nusret Som, ömrünün son yıllarını, doğup büyüdüğü memleketine ayırdı. Araştırıcı tarihçilik yaparak, işe Erzurum’daki eski eserlerden başlayan Mehmet Nusret Som, daha sonra, Erzurum tarihine damgasını vuran şahsiyetleri ele aldı. “Tarihçe-i Erzurum Yahut Hemşehrilere Armağan” isimli kitabının ‘hayat Hikayeleri’ bölümünde bu şahsiyetleri anlatan Som, Erzurum’un en büyük ibadethanesi olan Ulu Camii hakkındaki ilk araştırmayı yapan isim olarak ta tarihe geçti.

ULU CAMİİ’NİN TAMİR EDİLEN KİTABESİNİ DOĞRU OLARAK İLK KEZ O TERCÜMLE ETTİ

Ulu Camii’nin üzerindeki bir levhada yazılı olan; “Bu camiyi dünya yöneticisi Fatihlerin Babası Mehmet 1179 yılında inşa ettirmiş” şeklindeki ibareyi tercüme eden Som, 1619 yılında tamamen harap vaziyetteki caminin tamir edilmiş kitabesini, ilk olarak doğru okuyan tarih araştırmacısı oldu. Mehmet Nusret Efendi, Ulu Camii’nin asıl adının “Atabeğ” olduğunu da, yine bu tamir kitabesi sayesinde kamuoyuna duyurmuş oldu.

Erzurum’da yaptığı araştırma ve incelemeleri, İstanbul’a dönerek kitap haline getiren Mehmet Nusret Som, 1922 yılında okurlarla buluşturduğu eseriyle, Erzurum’un tarihini anlatan ilk kitabın yazarı oldu. 1930 yılında İstanbul’da vefat eden Som, Merkez Efendi Mezarlığı’nda toprağa verildi. Som’un, “Tarihçe-i Erzurum Yahut Hemşehrilere Armağan” isimli eseri ise, yenilenen baskıları ile tarih meraklılarının ilgisini bekliyor.