Çevre, hava, gürültü derken Erzurum yeni ve önlenmesi zor bir sorunun tehdidi altında

Çevre, hava, gürültü derken Erzurum yeni ve önlenmesi zor bir sorunun tehdidi altında Kültür kirliliği Fiziki kirliliklerle mücadele içinde olan Erzurum, sosyal boyutlu ve önlenmesi daha zor olan “kültürel kirlilik” tehdidiyle karşı karşıya. Kentin kimliğini ifade eden kültürel dokunun; göç, ahlaki dejenerasyon ve bilinçsiz eğitim yüzünden zedelenmesi, kültürel yozlaşma ve bozulma tehlikesini gündeme getiriyor. TABELALARI YABANCI İSİMLER SÜSLÜYOR Kültürel bozulmaların en bariz göstergelerinden birisi kentteki işyeri isimleri. İngiliz, Amerikan, Alman ve Fransızca isim soylu kelimeler Erzurum’da işyerlerinin etiketini oluşturuyor. Her geçen gün biraz daha yoğunlaşan, yabancı kelimelerin işyeri ismi olarak kullanılması anlayışı, kültürel yozlaşmanın ciddi boyuta ulaştığını resmediyor. Kentteki her on işyerinden en az üçü yabancı isimli. Bazılarında ise satılan yabancı malların adı, dükkan ismi haline getirilmiş durumda. TÜRK HALK VE SANAT MİZİĞİNE İLGİ AZALIYOR Kentteki kültürel yozlaşmanın diğer bir boyutu da sanat eğilimlerinde ortaya çıkıyor. Türk sanat ve Türk halk müziği gibi, kendimize ait olan, ince bir zevk, milli terbiye, seviye ve kulağı ifade eden müzik türleri; popüler müziğe mağlup durumda. Türkülerle beslenmiş Erzurum dimağı, arabesk ve pop kültürünün olumsuz etkisine maruz halde. KOMŞULUK İLİŞKİLERİ YOZLAŞIYOR Gündelik yaşamda da kültürel yozlaşma kendisini gösteriyor. Erzurum’da çok yakın geçmişe kadar canlı olan komşuluk ilişkileri artık yok. Aynı apartmanlarda oturan insanlar birbirlerini tanımıyorlar. Geçmişte aynı sokakta olanların ortaklaşa biçimlendirdikleri yüksek komşuluk hasletleri kaybolmaya yüz tuttu. Mahalle muhtarları dışında, mahalle halkları birbirlerini tanımıyor. Bu da kültürel yozlaşmanın meydana getirdiği ciddi bir kopma olarak değerlendiriliyor. ERZURUM, DEĞERLERİNDEN UZAKLAŞIYOR Sosyologlarca “kentleşme” olarak adlandırılan ve Erzurum gibi tarihi ve kültürel zenginlikleri barındıran şehirlerde geçmişten kopma şeklinde kendini gösteren kültürel değişme, Erzurumluluk hassasiyetlerinin de yok olmasına yol açıyor. Artık her Erzurumlu bir İstanbullu, İzmirli gibi yaşıyor. Yaygın medyanın kendisine dayattığı batı kültürüyle düşünüyor, hatta düşünmüyor dayatılan görüşlere teslim oluyor. GÜNLÜK KONUŞMA DİLİNE, ARGO HAKİM OLDU Erzurum’daki kültürel yozlaşma ve bozulmanın bir diğer şekli de insanların birbirleriyle konuşunken kullandıkları kelimelerde kendisini ifade ediyor. Yabancı kökenli kelimelerin yoğun olarak kullanıldığı gündelik konuşma lisanında, Erzurum’un ifade ettiği milli terbiye ve nezaketi reddeden biçimde laubali ifadeler yer alıyor. Küfürleşmeler normal konuşmaların bir parçası durumunda. ERZURUMLU GENÇLER, İLLERİNİ TANIMIYORLAR Kültürel kirliliği artıran nedenler arasında Erzurum’da okuma ve araştırmaya olan ilginin azalması da bulunuyor. Erzurumlu kendi coğrafyasını bilmiyor, gelenek, anane ve zevkler artık paylaşılmıyor. Şehrin kültürel dokusunu oluşturan unsurlar, yeni nesle yabancı. Eskiden her evden en az bir kişi bar bilirken, bugün bu iş yalnızca derneklere kalmış durumda. Erzurum sadece mutfak kültürünün kadayıf dolması ve lavaşına mahkum. BÜYÜK- KÜÇÜK KALKTI Kültürel bozulmanın sapkın ifadelerinden birisi de Erzurum’da büyük ve küçükler arasındaki ilişkilerde gözleniyor. Küçükler büyüklerine saygı göstermiyor, büyükler küçüklerle yeterince ilgilenmiyor. Kadına saygının her zaman esas olduğu şehirde, her kadını kendi ailesinden sayan Erzurumlu düşünce, artık yok. Caddelerde kadınları sözle taciz edenlerin çokluğu yanında onları uyaranların olmaması dikkat çekiyor. VE MİMARİ YOZLAŞMA Erzurum kültürünün kendisini ifade ettiği, geçmişteki yapılaşma; artık tarih olmak üzere. Çarpık yapılaşma, modern evler kurmak uğruna apartmanlara yönelme yüzünden tek katlı, bahçeli evler terk edildi. Tarihi Erzurum evleri göz göre göre yıkıldı, yıktırıldı. Her yok olan Erzurum eviyle birlikte, Erzurum kültüründen bir yapı taşı da söküldü.