Erzurum’da, 9 Kasım 1877’de kazanılan ‘Aziziye Zaferi’, askeri birlikler kadar, sivil halkın kahramanlık öyküleriyle de süslendi. Tarihe ‘Aziziye Kahramanı’ olarak geçen Nene Hatun gibi daha birçok sivil kahramanın, cansiperane direndiği Rus işgali, Erzurumlu birçok vatanperveri de, tarihin satır aralıklarına kaydetti. Abdurrahim Şerif Beygu, Prof. Dr. Enver Konukçu ve Araştırmacı Ertan Ünal’ın tespitleri doğrultusunda, Aziziye Zaferi’nin kazanılmasında en az Nene Hatun kadar kahramanlık örneği sergilemiş yerel halktan birçok isme rastlanıyor.
//SERGÜZEŞT-İ HAYATIM
Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın kaleme aldığı “Sergüzeşt-i Hayatım” ile onun sekreteri olan Mehmet Arif Bey’in; “Başımıza Gelenler” adlı hatıratında adı geçen kahramanların izini süren Tarih Araştırmacısı Abdurrahim Şerif Beygu, kahraman vatan evlatlarından bazılarını tanıma imkanı da buldu. Beygu’nun araştırmalarında, Aziziye Zaferi’nin kazanılmasında büyük rol oynayan kahramanlar, At Ayşe, Kartal Piro, Uzun Sultan, Kısa Hatice, Kör Adile, Sağır Mavi, Uzun Pumpul, Yaşar Emmi, Kıranların Mail Ağa, Kasap Mavi Ağa, Saraç İbrahim, Mustafa Efendi, Hafız Mehmed, Deli Ömer, Tebrizkapı’da bakkal Şehid Ali ve Fabrikacı İbrahim şeklinde sıralanıyor. Her bir kahramanın cesareti, adeta birer vatanperverlik örneği olarak nitelendirilirken, söz konusu isimlere, günümüzde de, bir takım eklemeler yapıldığı görülüyor.
//ADSIZ KAHRAMANLAR
Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enver Konukçu’nun araştırmaları doğrultusunda, Aziziye Zaferi ile adeta destanlaşan isimlerin, Tarih Araştırmacısı Beygu’nun aktardıklarıyla sınırlı olmadığı anlaşılırken, onun tespitlerinde ise, diğerler kahramanlara ek olarak şu isimler aktarılıyor: Mehdi Efendi Mahallesi’nden
Dedeoğlu Tosun Ağa, Mehmet Ağa, Deli Ömeroğlu Ağa Mehmed Ali, Memi Hoca, Tebrizkapılı Atar Necip Efendi, Kayınpederi Dikici Mamuç, Binbaşı Zühdi, Eski Müftü Ali Efendi’nin torunu Ali Efendi, Arapzade Ali Efendi ve Ayazpaşa Müezzini Abdullah Paşa.
//YAŞAR EMMİ: BAŞI SIKIŞAN URUS ESKERLERİ ‘TESLİM’ DİYORDU
Tarih Araştırmacısı ve Gazeteci Ertan Ünal da, Aziziye kahramanlarından Yaşar Emmi’yi, yaptığı bir söyleşiyi, “Aziziye Zaferi” isimli bir yazısında aktarıyor. İşte Kahraman Yaşar Emmi’nin dilinden, 9 Kasım 1877’de kazanılan Aziziye Zaferi: “…Urus eskerlerinin hepsi, sadece “teslim” demeyi öğrenmişler. Başları dara gelince, onu söyleyip, canlarını kurtaracaklar. Kışlanın içerisinde tüfenklerimizin dipçiğini kime kaldırdı isek, “Osman, teslim!” diyorlar. Başka zaman olsa, haydi dinleyelim dediklerini. Fakat bizimkilerden kadın, erkek kanlar içinde bir sürü insan yere serilmiş. Ne Osman dinledik, ne de teslim…”
Aziziye Kahramanı Yaşar Emmi’nin, anlattıklarının sadece bununla sınırlı kalmadığı Ünal’ın söz konusu yazısında, Erzurumlu kadınların cesurluklarına da atıfta bulunuluyor. Yaşar Emmi, bu konuda şahitlik ettiği bir olayı ise, şöyle anlatıyor: “…Kadınlardan yararlılık gösterenler pek çoktu. Yanıma rastladığı için gözümle gördüm. Bir Gülizar kadın vardı. Bulgur değirmeni sahanlığı gibi iri bir taşı, çatal sakallı Moskof paşasının başına öyle bir indirdi ki, adam soluğunu bile çıkaramadan cansız devrildi…”
//VATAN İÇİN CAN VERME YARIŞI
Ruslar, İzmir Hacıbey adında Türk asıllı hain bir kumandan yönetimindeki 153. ve 156. alaylarla Aziziye Tabyası'na gece baskını yapmayı kararlaştırdılar. Baskın tarihi olarak 8 Kasım’ı, 9 Kasım’a bağlayan gece seçilmişti. Aynı gece, 2 alayla ahali ve diğer 2 alayla da Kiremitlik Tabyası’nın ele geçirilmesi planlanmıştı. Plan gece saat 2 sularında tatbik mevkiine kondu. Ruslar baskında kılavuz olarak Ermeniler'i kullandılar. Bunlar Müdürge, Tasmahur köylerinin Ermenileri ve Vank Kilisesi papalarıydı. Türkçe konuşan bu kişilerin yardımı ile Vankderesi'ndeki nöbetçileri öldüren Türk askeri kılıklı Ruslar, daha sonra siperlere girdiler. Uykusuzluk ve soğuk yüzünden üzerlerine uyuşukluk çöken askerleri şehid ettikten sonra, beraberlerindeki merdivenlerle Aziziye Tabyası'na girdiler. Bütün bu işler tam bir sessizlik içinde ve çok kısa bir sürede yapılmıştı. Burada katliam büyük oldu. Tabyanın 2. ve 3. kesimlerini ele geçiren Ruslar, koğuşlarda uyumakta olan ve bu baskın karşısında gafil avlanan yüzlerce Türk askerini şehid ettiler.
Hakkımızda
İletişim
Facebook
Twitter
Google+
RSS
Sitene
Ekle
Günün
Haberleri