Müslümanların ezici çoğunluğunun olduğu coğrafyalarda yaşayan, Müslümanlığı bir kültür formu olarak çevrede hazır bulan kitlelerin İslamını günlük hayatımızda yaşıyoruz. Ancak Rabbin kader coğrafyasının öteki mahallelerindekiler ise hiç de az değildir. Ezansız semtlerde doğanların Müslüman olma serüvenleri hakkında zaman zaman düşünüp ve bu müminlerin durumunu hep merak etmişimdir. Bu konuyla ilgili bir kitap, merakımın hatırı sayılır bir kısmını giderdi. Haftanın yazısı olarak bu kitabı anlatmayı uygun görüyorum. [1] 

            Eser.[2], Amerika ve Avrupa’daki muhtedilerin İslam ile şereflenenlerinden 45’inin Müslüman olma hikâyelerini anlatmaktadır. Bu Müslümanların tamamı yaklaşık 20. yüzyıl’ın ortalarından günümüze halen yaşayan kişilerdir. Kitabın omurgasını Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Ali Köse’nin Londra Üniversitesi King’s College’a 1994 yılında sunduğu doktora tezi oluşturur. Bu kişilerin bir kısmıyla tez için doğrudan mülakatlar yapılmış bir kısmı da muhtelif gazete ve dergilerde yayınlanan ve internet ortamında da ulaşılabilinen hayat hikâyelerinden alıntılanmaktadır. Aydoğan Arı ile Yusuf Karabulut’un Türkçeye çevirdiği bu çalışma geçtiğimiz yıllarda Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları tarafından yayımlanmıştı.

            Sosyo-ekonomik, eğitim, kültürel şartları, din ve mezhepleri birbirinden farklı 45 mühtedinin Hakikat yolcuğunun son durağına kadar ki geçirilen süreç ibret alınacak niteliktedir. Kimisi komünist ve ateist bir ebeveynin çocukları olarak –en yumuşak bir tabirle- dine soğuk ve oldukça mesafeli bir evde büyümüş. Kimisi “hayatı boyunca sadece evlilik töreni dolayısıyla iki kez kiliseye gidecek” kadar dindar(!), kimisi oldukça muhafazakâr yönü ağır basan Hıristiyan kimisi “din değiştirecek en son Hıristiyan benim” diyen bir papaz, kimisi “hiçbir Müslüman’la tanışmadan”, İslâm’ı keşfeden müminlerdir.

            Son Müslümanların ortak özelliklerini kabaca tasnif ettiğimizde enteresan ve şaşırtıcı –kendi adıma söyleyeyim- sonuçlara ulaştım. Bunları kısaca şöyle izah edebilirim. Dünyadaki Yahudi nüfusunu göz önünde bulundurarak bir yorum yapmaya çalıştığımızda mühtedilerin azımsanamayacak kadarının Yahudilerden oluşması; kitabın kahramanlarının neredeyse tamamının eğitim seviyesinin yüksek olması, okuma, araştırma, düşünme ve sorgulama gibi değerlere öncelik verecek donanıma sahip olması; hakeza birçok kişinin Hıristiyanlık’taki Teslis inancındaki mantıksızlık ve birbirinden farklı İncillerle karşılaşmaları; çoğunluğunun Kuran-ı Kerim’den oldukça etkilenmesi ve okuması (Kuran-ı Kerim’in meali kastediliyor) hatta birinin son kutsal kitabı baştan sona kadar dört ayda birkaç kez okuduktan sonra Müslüman olması; bu Müslümanların iman ateşinin yüksekliği ve heyecanlarının diriliği; az da olsa “doğru Müslüman modeli”nin semerelerinin kalıcılığı dikkat çekecek boyuttadır.

DEĞERLENDİRME

            Kitabı okurken daha önceki yıllarda sahibinin kim olduğunu unuttuğum bir vecize aklıma geldi. “Kendisini değiştirmek istemeyeni Tanrı da değiştirmeye yeltenmez.” Bu sözün doğruluğunu kitabın kahramanları adeta bir kez daha teyit ediyor. Şüphe, araştırma, düşünme, sorgulama ve iman zincirini kendisine rehber edenlere saygı duymak durumunda olduğumuzu belirtirken atadan hazır miras Müslümanların da bu zinciri kendisine rehber etmelerini umut ediyorum. Son olarak eğer -yanlış anlamadımsa- Ali Köse beyin doktora çalışmasından iki eser doğuyor. Birisi akademik dünyaya, diğeri ise akademik olmayan normal okur-yazarın ilgisini çekecek bir alana yöneliyor. Yayın dünyasında pek karşılaşılmayan bu durumun çok iyi düşünüldüğünü ve verimli olacağını düşünüyorum.

             [1] Aydoğan Arı- Yusuf  Karabulut, “Neden Müslüman Oldum: İhtida Öyküleri”, 229 s., II. Baskı, 2007, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

[2]  Ali Köse, Conversion to Islam: A study of Native British Converts, London: Kegan Paul, 1996.  Bu çalışma daha sonra ilişikteki sunduğum şekliyle Türkiye’de kitap olarak yayınlanır: Ali Köse, “Neden İslam’ı Seçiyorlar: Müslüman Olan İngilizler Üzerine Psiko-sosyolojik Bir İnceleme”, İstanbul: TDV İsam Yay., 1997. Doktora çalışmasının sunulduğu tarih 1994 yılı olduğu için halen yaşayan diye kastedilirken bu tarih ölçü alınmıştır.