Herkes biliyor ki  Ruslar, Erzurum ve çevresini birinci cihan savaşından sonra işgal ettiler.İşgali kabullenemeyen bölge halkı , İçanadolu Bölgesine ve Güneydoğu Anadolu Bölgesine göç etti.Bölge, tabir yerindeyse Ermenilere kalmıştı, bir de işgalci Rus kuvvetlerine.! Zaten  Ermeniler, çoğunlukla iskân ettikleri alan Erzurum ve çevresiydi...

            Meydanı boş bulan Ermeniler, Rusların gölgesinde hain emellerini büyütmeye başladılar.Vatandaşı oldukları Milletle savaşmaya karar verdiler ve Doğuda bir Ermenistan Devletini  kurmak için hazırlık yaptılar..Silahlandılar,örgütlendiler,kendilerine destek sağlayan ABD Başkanı Wilson’dan, İngilizlerden ve Fransızlardan hatta bunların müttefiki diğer Avrupa ülkelerinden cesaret aldılar..Çünkü, Türk Milletine karşı oluşan bu şer ittifakı, hem Mondros mütarekesinde,hem de Sevr anlaşmasında madde olarak yer almıştı: Doğu’da bir Ermenistan Devleti kurulacak diye..

Zaten bundan önce Ermeni hamisi olan bu kesim, Osmanlıya baskı yapmış ve Tanzimat Fermanıyla Ermenilere önemli haklar da elde etmişti.

      ERZURUM VE ÇEVRESİNDE MART AYI BOYUNCA ERMENİ KATLİAMLARI....

            Rus işgali nedeniyle memleketini terk edip giden muhacirler, yaklaşık üç yıl sonra Rusların Bölgeden çekilmesiyle kendi köylerine, kentlerine geri dönmeye başladılar..Dönüş yapan Bölge halkı ,daha üç yıl öncesi birlikte komşuluk ettikleri ve beraber kardeş gibi yaşadıkları Ermenilere karşı güvensizlik duymadılar..Ermenilerin gizli ve vahşi emellerinden haberleri yoktu..Yine aynı köyde,aynı mahallede bir araya gelmiştiler,tıpkı üç yıl öncesi gibi..Ancak bu arada bir fark oluşmuştu..Ermeniler artık zengindiler, silah ve mühimmat dahil her şeyleri vardı ; dönüş yapan Türkler ise, hiç bir şeyleri yoktu hatta açlıktan ölümle burun burunaydılar..Nasıl olmasın ki üç yıl önce her şeylerini bırakıp gitmiştiler,bölgede kendi adlarına ne ekili tarlaları var , ne de ahırlarında hayvanları..Para, pul zaten yoktu, geldikleri bölgelerden de hiç bir şey getiremediler..Bir hayvanın sırtında ne getirilebilirse, ancak onları getirdiler..Yatak,tutak cinsinden şeyler..!

                    BAŞKA YERDEN YARDIM YOK..

   Önemli bir şey daha vardı : Başka bölgelerden de takviye adına herhangi bir şey gelmiyordu..Çünkü Devlet, böyle bir ulaştırma zincirine sahip değildi..Ne karayoluyla,ne demir yoluyla, ne de hava yoluyla..İşin daha da feci tarafı ,her bölgede işgal vardı,savaş vardı..

  Kısaca Doğu’da memleket artık Ermenilere emanetti..Ermenilerin genel stratejisi şöyleydi : Köy ve Mahallelerde erkeklerin listesini yapıp, onlara erzak vermek üzere meskun alan dışına çıkarılarak topluca katliama uğratmak..Daha sonra aynı köy ve mahhalelere dönüp,masum ve savunmasız insanları yok etmek. Bunu Mart ayı boyunca yaptılar..Erzurum’da yaptılar Erzurum çevresinde birçok köy ve kasabada yaptılar..Binlerce masum insanı hunharca imha ettiler..Onun için bu ayın bilançosu bu memlekete çok ağıra mal olmuştur..!

     ÇOK VAHŞİ TABLOLARA RASTLAMAK...

Erzurum ve çevresinde yanı, kuzeyinde,güneyinde,doğusunda,batısında hangi köye giderseniz gidin,hangi aileye canınız girmek isterse hiç çekinmeden girin ve Ermenilerle ilgili herhangi yaştaki birisine herhangi bir soru sorun..Sorun da nasıl çeşit,çeşit vahşet ve dehşet öykülerine rastlar  ve dinlersiniz..Hem de adıyla,sanıyla,tarihi ve yeriyle birlikte..Rivayet değil,söylenti değil..Hikaye değil.. Doğrudan doğruya dedesinin,ninesinin veya başka bir yakının yaşadığı hadise,gördüğü zülüm..Hamile kadının karnında süngülenen bebekten,ellerinden,bacaklarından hatta karnından İngiliz çivisiyle ağaçlara çivilenen çocuklara kadar korkunç ve dehşet verici  bir mezalim..Camilere topluca doldurulan ve benzin dökülerek diri diri yakılan masum insanlardan, bu gün birçok köy ve kentte ortaya çıkarılan toplu mezarlara kadar dizi dizi vahşet tabloları..!

BIÇAK KEMİĞE DAYANINCA..

Ermeniler, her yerde baskınlara,toplu katliamlara,eşi görülmemiş vahşetlere başvurunca  bölge halkının sabrı taşmış,ordusuyla,sivil milisleriyle kontrharekat başlatmış ve mart ayı boyunca Ermenileri adeta süpürge harekatıyla bölgeden temizlemişler ve Rusya’ya kadar sürerek Anadolu’dan kovmuşlar..

            Bu gün uluslar arası arenada “ Tehcir “ deyip asla kimseyi suçlayamazlar..Osmanlı Devletini en dağınık ve hazırlıksız zamanında arkadan vurmuşlar.Devlet de dönüp bunları ülkeden kovmuş..

Ne ekersen onu biçersin değil mi ?