Erzurum'un yüksek terbiyeli, edepli ve örnek şahsiyetlerini Dadaş kelimesi karşılamaz mı, şeklinde bir sual gelebilir aklınıza.
Dadaş lafzı Erzurumlunun vasfıdır.
Ve Erzurum elbette yüksek fikir, heyecanların yaşandığı, milli ve manevi endişelerin en yüksek şekilde teneffüs edildiği bir kenttir.
Dadaş lafzı yeter yetmesine de…
Bu sıfat o kadar alalade ve sıradan kullanılır olmuştur ki, Erzurumlunun sembolü olmaktan zaman zaman çıkarılmış, "rind" kelimesinin karşılayacağı bir tipe oturtulmuştur.
"Hele dadaş hoş musan,
Dolu musan boş musan,
Ayakların yan basir,
Yoksa sen sarhoş musan" türküsünde olduğu gibi…
Dadaş vasfı hiç hak etmediği ve örtüşmediği biçimde içki içen, belinde hançeriyle dolaşan bir tipe giydirilmiştir.
Daha önceki yazılarımızda sıkça vurguladık.
Dadaş, kelimesinin ifade ettiği mana, "ahseni takvim" üzerine yaratılmış insanın tarifidir.
Haysiyet ve erdemliliktir dadaşlık..
Ciddiyet ve ölçülü olmadır..
Güzeli yaşayan ve güzeli yaşatan insandır dadaş..
Her neyse..
Aslında malumu ilana hacet yok…
Ama mesele artık dadaş tipini bir rahle önüne oturtmaktır.
Yani okuyan, araştıran ve düşünen dadaş..
Buna ihtiyaç vardır ki, bugün yakışıksız ağızlardan çıkan dadaş tarifi Erzurum'u ve halis Erzurumluları gerçekten incitmektedir.
Siz hiç elinde kitap okuyan yahut tefekküre dalmış bir dadaş motifi gördünüz mü Allah'ınız aşkına?
Öyle yapmadılar..
Ve acıdır ki öyle de yapmıyor, tarif etmiyorlar..
Ağzı içki kokan, geride birkaç leşi bulunan, bugünkü jargonla "mafya" tipine dadaş demek Erzurum'a da, Erzurumluya da, dadaşlık vasfını ruhunda yaşayanlara da iftiradır, bühtandır.
Ve aslında dadaşlık vasfı, bizim arz ettiğimiz Çelebi tipine daha çok uymaktadır.
Bu yüzden Çelebi Dadaşlar demek zorunda kaldık..
Aslında çelebilik ve dadaşlık aynı kalıp..
Ama zaruret, ama galat…
Ama böyle…
Yazı serisine aldığımız ilk tepkiler olumlu ve destekleyiciydi.
Erzurum'da Çelebi'lerin tanıtılmasına ihtiyaç vardı, diyor okurlarımız, dostlarımız..
Onları tanımak ve örnek edinmek adına güzel ve ciddi bir girişim olarak değerlendirenler çoğunlukta.
Dadaş çelebi kalıbını en iyi ifade eden ve 20. asır Erzurum kanaat önderlerinden olan Alvarlı Muhammet Lütfi Efendi'yi, işin hemen başında rahmet ve minnetle andığımızı vurgulayalım..
O bir edip..
O bir Müderris..
Ve o zamanı geldiğinde milli mücadelenin en önünde yer alan milli bir kahraman..
Halis Erzurumluların, "Alvarlı Efe" sevdası boşuna değildir..
O iyi okunmalı ve araştırılmalıdır.
Dadaş çelebiler serisinin ilkinde onu anlatacağız..
Onun hayatını ve ölçülerini sunacağız..
Konya Mevlana'ya özdeşleşti..
Erzurum'da Alvarlı Muhammed Lütfü'yle özdeştir..
Onun "Mevlaya emanet olsun Erzurum" gazelini herkesin yeniden okumasını tavsiye ederiz.
Efe, Erzurumluluğun ifade ettiği, milli ve manevi hasletleri en beliğ biçimde tarif eden, yalnız Erzurum'un değil coğrafyamızın ender yetiştirdiği değerlerden birisidir..
Alvarlı Efe, okuyan, düşünen ve yeri geldiğinde millet, vatan ve devlet için canını feda etmekte tereddüt yaşamayan milli ve manevi kahramanlarımızdandır..
Onu anlatmaya ve tanıtmaya bu acizin kudreti yetmez…
Biz bu yazı dizisinde halen hayatta olan ve yakın geçmişte yitirdiğimiz Çelebilerimizi tanıtacağız.
Ama, yaşayan Dadaş çelebilerin kimleri örnek aldığını da göstermek durumundayız..
Alvarlı Muhammed Lütfü efendi'yle başlayacak yazı dizinde, Erzurum'un yaşayan güzelliklerini sunacağız.