Milli Mücadele’de “Dadaş” Damgası

Büyük Kongre’yi toplamak için Erzurum’da bulunan M. Kemal Paşa hakkındaki tutuklama kararını uygulamayan ve İstanbul Hükümeti’ne rest çeken Hurşit Efendi (Numanoğlu), bu tavrıyla, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atılmasında en büyük rolü oynadı.

KORKUSUZ VE YÜREKLİ DADAŞ

1919 yılının Temmuz ayında Erzurum Valiliği’ne vekalet eden Kadı Hurşit Efendi’nin, korkusuz ve yürekli bir idareci olduğuna çeşitli tarihi kaynaklarda da yer verilirken, aynı kaynaklar, Mustafa Kemal Paşa ile Mazhar Müfit Bey’in tutuklanması emrinin de, yine Hurşit Efendi tarafından yerine getirilmediğine yer veriyor.  

Erzurum Kongresi’nin toplanması sebebiyle İstanbul’la Erzurum arasında yaşanan sinir harbi sonunda, M. Kemal Paşa hakkında tutuklama kararı alınırken, Osmanlı Hükümeti, Erzurum’daki hiçbir makama bu kararı tatbik ettiremedi. O dönemlerde Erzurum Vali Vekilliği görevini yürüten Kadı Hurşit Efendi’ye telgraf çeken İstanbul Hükümeti, tutuklama emrinin bizzat Hurşit Efendi tarafından yerine getirilmesini istedi.

KADI HURŞİT EFENDİ’YE TELGRAF YAĞMURU…  

Erzurum Vali Vekili Kadı Hurşit Efendi’ye gönderilen telgrafların tamamı, M. Kemal Paşa’nın tutuklanması ve İstanbul’a sevk edilmesi yönündeyken, Hurşit Efendi bu emirlerin hiçbirisine kulak vermedi. Üst üste gönderilen 7 telgrafta belirtilen emirleri yerine getirmeyen Kadı Hurşit Efendi’ye gelen 8’inci telgraf, emre itaatsizliğin hatırlatılması ve bu ciddiyetsizliğe son verilmesi yönünde oldu. Bu telgrafa rağmen bile İstanbul Hükümeti’ne karşı gelen ve tam tersine M. Kemal Paşa’nın başlattığı Milli Mücadele’ye destek olan Vali Vekili Kadı Hurşit Efendi, bu tavrıyla Cumhuriyet’e giden yolun en büyük mimarlarından oldu.

İstanbul’daki Yıldız Sarayı ile Erzurum arasında yaşanan bu telgraf trafiği, tarihi belgelerde de yer edinirken, Vali Vekili Hurşit Efendi’nin söz konusu tutuklama talepleri ile ilgili olarak bilgi verdiği M. Kemal Paşa ile arasında şöyle bir konuşma geçer:

VALİ VEKİLİ KADI HURŞİT EFENDİ’YE GELEN TUTUKLAMA EMRİ

“Dahiliye Nazırı Adil Bey: “Mustafa Kemal Paşa, Mazhar Müfit Bey ile Rauf Bey ve kongre yönetim kurulunu tutuklayarak koruma altında İstanbul’a gönderiniz” emrini verir Erzurum Vali Vekili Hurşit Numanoğlu’na… Vali vekili Hurşit Efendi, aynı zamanda hoşsohbet, şakacı bir adamdır. Telgrafı alarak Mustafa Kemal’e gider. ‘Efendim, tutuklanmanız hakkında emir aldım, kolordu da yardım edecek, lütfen zatı alîlerini tevkif etmeme müsaade eder misiniz?’ der. M. Kemal Paşa’nın ‘tutuklanmama müsaade etmezsem ne olacak?’ şeklindeki sorusu ise, Kadı Hurşit Efendi tarafından şöyle yanıtlanır: ‘Ne olacak, hiçbir şey. Olbabda emrü ferman Hazret-i Menıehül emrindir. (Buyruk sizindir) der, çıkar giderim’ yanıtını verir. Karşılıklı gülüşürler ve Mustafa Kemal Paşa Mazhar Müfit Kansu’ya dönerek, ‘Hakikaten vatansever, anlayışla, Milli Mücadelenin başarısına can ve gönülden bağlı bir saygıdeğer kişi... Kendisini çok takdir ettim” der.