Katkı maddesi, binlerce yıldır gıda üretiminin vazgeçilmezi

Katkı maddesi, binlerce yıldır gıda üretiminin vazgeçilmezi Kullanımı M.Ö 3000'li yıllara dayanan gıda katkı maddeleri, gıda üretiminin vazgeçilmez unsuru olurken, kimyasal madde özellikleri ve bazı maddelerin alerji yapması gibi tehditler de içeriyor. Sağlık Vakfı tarafından yapılan ''Gıda Katkı Maddeleri Gerçeği'' isimli araştırmada, gıda katkı maddelerinin tarihsel gelişimi, tüketicilerin bilinçlenmesi ve uyulması gereken ilkeler gibi konulara dikkat çekiliyor. Gıda katkı maddeleri, mikro biyolojik bozulmayı önleme ve dayanıklılığı arttırma, besleyici değeri koruma, teknolojik işlemlere yardımcı olma, renk, görünüş, lezzet ve doku gibi duyusal özellikleri düzeltme gibi pek çok amaçla kullanılmakta. TARİHSEL GELİŞİM Tarihi sürece bakıldığında, MÖ 3000'li yıllarda et ürünlerini kürleme yapıldığı, MÖ 900'lü yıllarda ise tuz ve odun tütsüsünün, gıda saklama yöntemleri olarak kullanıldığı görülmekte. Ortaçağ'da ise etlere koruyucu amaçla tuz ve tütsü katılmasının yanı sıra nitrat da etin rengini olumlu yönde değiştirmek amacıyla kullanılmış. MÖ 50'de ise baharatlardan lezzet verici olarak yararlanılmış, gıda boyaları ise günümüzden yaklaşık 3 bin 500 yıl önce Mısırlılar tarafından renklendirici amaçla kullanılmış. 19. yüzyıldaki hızlı şehirleşmenin paralelinde ise katkı maddelerinin kullanımları, özellikle gıdaları bozulmalara karşı koruma amacıyla yaygınlaşmış, günümüzde ise bu maddeler gelişen gıda teknolojisinin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. TÜKETİCİNİN BİLİNÇLENMESİ Tüketicilerin bilinçlenmeleri paralelinde de katkı maddelerinin özellikleri ve sağlıkla olan ilişkileri, gıda satın almada dikkati çeken ve özen gösterilmesi gereken konular arasında yer alıyor. Katkı sağlık ilişkisinde şüpheler özellikle, bazı katkı maddelerinin kimyasal madde içermesi ve bazı maddelerin alerji yapmaları gibi başlıklar altında toplanmış. Gıda katkı maddeleri, gıdalara istenilerek katılan maddeler olup, bu maddelerin özellikleri ve gıdalarda kullanım sınırları, dünyada uluslararası düzeyde araştırmalarla ele alınmakta. Dünya Sağlık Örgütü ve Gıda Tarım Örgütü'nün oluşturduğu gıdalarla ilgili komisyon olan CAC ve bu kuruluşun gıda katkı maddeleri ile alt komitesi olan Birleşik Gıda Katkı Uzman Komitesi katkı maddelerinin insan sağlığı açısından güvenilirliği konusunda çalışmalar yapmakta. UYULMASI GEREKEN İLKELER Gerek CAC, gerekse Avrupa Topluluğu tarafından,gıda katkı maddelerinin kullanımında uyulması gereken ilkelerin başında, tüm katkı maddelerinin sürekli kontrol altında tutulması ve kullanım durumlarının yeni bilimsel bulgular doğrultusunda değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor. Bir katkı maddesi, gıdaların besleyici değerini korumak, gıdaların dayanıklılığını sağlamak veya gıdanın duyusal özelliklerini tüketiciyi aldatmayacak şekilde düzeltmek, gıda işleme, hazırlama, nakil veya depolama aşamalarında yardımcı olmak gibi amaçlarla kullanımları şartıyla onaylanmakta. Katkı maddesinin tavsiye listesinde veya gıda standartlarında yer alması için kullanımının belirli gıdalarla, belirli şartlar ve amaçlar için sınırlandırılması, istenilen etkiyi oluşturabilecek en düşük dozda kullanılması da dikkat edilmesi gereken önemli noktalar arsında yer almakta. Öte yandan, bazı katkı maddelerinin alerjiye neden olmaları göz önüne alındığında, alerji yapabilen tartrazin, sunset yellow ve kükürtdioksit gibi katkı içeren gıdaların etiketlerinde, ikaz ibaresi bulundurulmasının öngörüldüğüne de dikkat çekiliyor. Araştırmada ayrıca, Türkiye'de katkı maddeleri konusunun, dünyadaki tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi titizlikle ele alındığı ve konunun yasal kuruluşlarca denetiminin yapıldığı bildirildi.