Dokuz Oğuzların kayıp kenti 'Togu Balık'

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) desteğiyle İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi ve Moğolistan Bilimler Akademisi iş birliğinde 2024 yılında başlayan ve Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen ancak bugüne kadar yeri tespit edilemeyen Dokuz Oğuzların kayıp kenti Togu Balık’ın keşfiyle taçlanan kazı çalışmaları 2025 yılında da devam ediyor.

30 kişilik bir ekiple çok yönlü olarak devam eden çalışmalarda arkeologlar, filologlar, jeomorfologlar ve botanikçiler birlikte çalışıyor. Şehri ve yakın çevresini farklı açılardan ortaya çıkarmaya ve anlamlandırmaya çalışan kazı ekibi bu yıl bir taraftan saray kalıntısı olduğu değerlendirilen yapı kalıntısında çalışırken diğer taraftan da şehrin çevresindeki kurganlarda kazılar yürütüyor.

Kurgan kazılarında amaç şehirde meskûn Dokuz Oğuzların mezarlarını bularak ölü gömme ve cenaze ritüelleriyle ilgili bilgi sahibi olmak.

Togu Balık’taki arkeolojik çalışmalar şehri çevreleyen surlar ve bu surların etrafındaki yapı kalıntılarıyla kurgan kazılarından ibaret değil. Farklı disiplinlerden oluşan uzman ekip şehir ve çevresinde özel çalışmalar yapıyor.

Kazı çalışmalarıyla eş zamanlı olarak devam eden yüzey araştırmalarında şehir çevresindeki petroglif, damga ve yazıtlar tespit edilmeye çalışılıyor. Bu çalışmalarla şehrin kurulduğu bölgenin tarihsel durumu, bu coğrafyayı kullanan boylar da gün yüzüne çıkarılmış olacak.

Bölgedeki tarımsal faaliyetleri anlamak için sondajlar yapılıyor

Çalışma kapsamında jeomorfologlar tarafından şehir ve çevresinde de sondajlar yapılıyor. Sondajların temel amacı bölgede tarih boyunca gerçekleştirilen tarımsal faaliyetleri anlamak. Eğer bölgede tarımsal faaliyet yapılmışsa sondajlar vasıtasıyla bitki tohumlarına ulaşarak tarımsal faaliyetlerin niteliğini ortaya koymak. Yapılan sondajların iklim ve ortam değişimlerine dair veriler de sunması bekleniyor.

Ekibin botanik uzmanı üyeleri kazı ve yüzey araştırmalarına ilaveten şehir ve çevresinde devam eden çalışmalarla Orta Çağda yapıldığı düşünülen potansiyel tarım aktivitelerini ve yenilebilir bitki çeşitliliği üzerine araştırmalar yapıyor.

TİKA, kazı çalışmalarında görev yapan uzman ve arkelogların barınma ihtiyaçlarını karşılamak için çadır kamp kurarak ihtiyaç duyulan arkeolojik malzeme ve ekipman desteği sağladı.