Anadolu’da “Kut “ Mührü

ERZURUM gazetesi

Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesinde Kut Türklerinin izleri ve damgasının bulunduğunu vurgulayan Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necati Demir

“Erzurum'un Şenkaya ilçesine bağlı Atyolu köyünün eski adı Kod, Erzurum-merkez Taşpınar köyünün eski ismi Kotanis'tir. Kars'ın Çıldır ilçesine bağlı Damlıca köyünün eski adı Kodamik, Sabaholdu köyününkü ise Kodas'tır.” dedi.Demir bu adların Kut Türklerini ifade ettiğini kaydetti.

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necati Demir, tarihi kaynaklarda Ordu ilinin adının Rumca 'Kotyora' olarak tanımlanmasına tepki gösterdi. Prof. Dr. Demir, "Ordu ilinin tarihi adı Kotyora değil, Kutyora'dır. Ordu toprakları binlerce yıl önce Türk-Turan kavmi olan Kut'ların yaşadığı yöredir. Gerçek ismi Kutyora (Kut'ların yöresi-yurdu' anlamındadır" dedi.

//KUT TÜRKLERİNİN ADINI KASTEN SİLİYORLAR

'Kotyora' kelimesini Rumca olarak kabul edip işleyenlerin 'yabancı tarihçiler ve misyonerler' olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Demir, bu kelimenin günümüz Türkçesinde kullanılmayışı ve manasının bilinmeyişi sebebiyle kelimeye bir anlam veremeyen tarihçilerin de 'yabancı tarihçi ve misyonerlerin ' dümen suyuna girerek konuyu içinden çıkılmaz hale getirdiklerini belirtti.

Karadeniz Bölgesi'ndeki bugünkü şehir merkezlerinin pek çoğunun kuruluşunun temelinde 'liman kenti' olmaları yattığını belirten Demir, Ordu ili gibi, Sinop, Samsun, Ünye, Bolaman, Giresun, Tirebolu, Trabzon gibi şehir merkezlerinin kuruluşlarının tamamıyla doğal limanla ilgili olduğunu kaydetti. Karadeniz Bölgesi'ne Hazret-i İsa'nın doğumundan çok önceleri, bilemediğimiz tarihlerde Turan/Türk boylarının gelip yerleştiğini, madencilik, tarım ve hayvancılıkla uğraştıklarını, özellikle maden konusunda dünyanın en önde gelen bölgesinin M.Ö. yıllarda Orta Karadeniz Bölgesi olduğuna işaret eden Demir, "Karadeniz Bölgesi'nin madencilik özelliği sebebiyle dış dünyadan pek çok millet, bu durumu öğrenince bölgeye gelip gemilerini doğal limanlara demirlemiştir. İç kesimlerde yerleşen halk, ürettikleri ürünleri bu gemilerin demirlediği limanlara getirmiş, burada mal mübadelesinde bulunmuştur. Zamanla doğal limanların çevresi kalabalıklaşmış, bir pazar haline gelmiş, böylece günümüz modern şehirlerin temeli atılmıştır" diye konuştu.

//TARİHİ KAYNAKLARDAKİ ŞÜPHE

Yörede yaşayan yerli halk olan Turan-Türk kavimlerinin yazdığı kaynakların günümüze ulaşamamasına rağmen yabancıların yazdıklarından bir kısmının korunduğunu, bölgenin tanıtımını kendi bakış açısına göre yazdıkları için Karadeniz Bölgesi ile ilgili tarihi bilgilerin yabancıların yazdıklarına göre şekillendiğini belirten Demir, "Özellikle Yunan tacirler buralara gelip ticaret yapmışlar, misyonerlik faaliyetlerinden de geri durmamışlardır. Sonuç itibariyle Karadeniz'in kıyı şeridindeki şehirlerin, ticari bir temelden öte gitmemesine rağmen, Yunanlılar kurmuş gibi işlenmiştir. Günümüzde de aynı yalanlar yine misyonerler vasıtasıyla halka anlatılmakta, gerçeği bilmeyen Türk insanı da bunlara inanmak zorunda kalmaktadır" diye konuştu.

//"ORDU TOPRAKLARI, TÜRK MİRASIDIR"

Tarihi kaynaklarda Ordu ilinin adının Rumca 'Kotyora' olarak geçtiğine dikkat çeken Prof. Dr. Demir, Ordu yöresinin hiçbir zaman Rum olmadığını da vurgulayarak, şunları belirtti. "M.Ö. 400'den önceleri de şimdiki Ordu ilinin ismi Kotyora olarak kaydedilmiştir. Kelimenin aslı, 'Kut Yorası(Yöresi)'dir. Burada Kutlar iskan ettiği için böyle bir ad verilmiştir. Tarihi kaynaklara göre Kutlar, Hazar Denizi'nin güney doğusunda, Türkistan'da oturmakta iken daha sonra M.Ö. 2500-2400 yıllarında Hazar Gölü çevresinden batıya doğru göçmüşlerdir. Kutlar, 2500 yılından sonra Akkad'ın Sami Krallığını yıkıp Mezopotamya'da 125 yıl hüküm sürmüşlerdir. M.Ö. 2500 yıllarında Mezopotamya'nın kuzeyinde hüküm sürmüş Kutların, Türkçe konuşan bir kavim olduğu konusu bilim dünyasının aydınlattığı bir gerçektir. Pek çok bilim adamı tarafından Kutların M.Ö. 2260-2223'ten sonra Dicle Irmağı'nın kuzeyine doğru göçtükleri iddia edilmektedir. Daha önce İran'daki Zağros Dağları'nın eteklerinde yaşayan Kutlar, M.Ö. 2150'de Akkad İmparatorluğunu yıkmışlar ve Anadolu'da hakimiyeti ele almışlardır. Trabzon'da bulunmuş M.S. 483 tarihli bir onarım kitabesinde, onarıma yardım edenler arasında Kut'lar da sayılmıştır. Ordu ilinin eski adı olan Kut Yorası/Yöresi adı, Kut Türklerinin mirasıdır. Ordu'da Kutlarla ilgili başka yer adları da bulunmaktadır: 1455'te Ordu'da Kutlucalu, Kutlulu (Bolaman), Kutlulu (Bozat) adlı karyeler bulunmaktadır. Ordu'ya bağlı Mesudiye ilçesinin Derinçay köyünün eski ismi ise Kotanı (Kut-ana)'dır."

//DOĞU KARADENİZ'DE 'KUT' İZLERİ

Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki illerde Kut Türklerinden kalma yer isimleri olduğuna da dikkat çeken Demir, şöyle devam etti: "Trabzon iline bağlı Çaykara'nın Demirli köyünün eski ismi Kotu'dur. Araklı ilçesi Turnalı, İyisu, Pervane köylerinin ortasındaki tepenin ismi Kudula'dır. Trabzon'un yaylalarından birinin adı Kuti'dir. Trabzon Yomralı'ya bağlı Oymalı köyünün değiştirilmeden önceki ismi Kodil, Maçka'nın Ormaniçi köyünün adı ise Kodila'dır. Gümüşhane Merkez Dibekli köyünün eski kayıtlardaki ismi Kodilbahçe'dir. Kürtün ilçesine bağlı bağlama köyü sınırları içerisinde bulunan Suma Kalesi'nin ismi, Trabzon saray kroniğinin yazarı Paneratos'un kayıtlarına göre Kotzauta, Erzurum'un Şenkaya ilçesine bağlı Atyolu köyünün eski adı Kod, Erzurum-merkez Taşpınar köyünün eski ismi Kotanis'tir. Kars'ın Çıldır ilçesine bağlı Damlıca köyünün eski adı Kodamik, Sabaholdu köyününkü ise Kodas'tır. Tunceli'nin Ovacık ilçesine bağlı Paşadüzü'nün adı Kodi'dir. Ardahan'a bağlı Akyaka köyünün eski kaynaklardaki adı ise Kodishara'dır. Tokat-Reşadiye Taşloca köyünün eski kaynaklardaki ismi Kotanı'dır. Çorum'da Kutigin, Tokat-Sonisa'da Kutlu, Karahisar Şarki'de Kutluca, Canik'te Kutluca Baba, Kutlucaviran (Reşadiye), Bayburt'ta Kutlulapa, Malatya'da Kutludere, Bolu'da Kutluviran, Kutluboğa, Kocaeli'de Kutluca (İznik), Kutluca (Gebze) adlı yerleşim yerleri bulunmaktadır. Kutlarla ilgili yer isimlerinin yoğunlaştığı bölgeye dikkat edilirse Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi ile komşu yörelerde yoğun olarak Kut Türklerinin yerleştiği kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak Ordu ilinin eski adı Kutyora Kut Türklerinin mirası olduğu ve "Kutların yaşadığı bölge, yöre" anlamına geldiği açıkça görülmektedir."