2800 Yıldır elimizden bırakmadık

Yaklaşık 2800 yıldır kullanılan tespihin, ilk olarak MÖ 800 yıllarında Hindu Brahman rahiplerce ibadet için kullandığı tarih kayıtlarında yer alıyor. Geçmiş dönemlerde avlanan hayvanların bazı parçalarının ipe dizilmesiyle oluşturulan tespih tanelerinin sayısı, her dinde farklılık gösteriyor.

Müslümanlar 33 ve 99’luk tanelerden oluşan tespihler kullanırken, geçmişte bazı tarikat mensuplarının da 500’lük ve 1000’lik tespihler kullandıkları biliniyor. Katolik rahiplerin ise 5 dizeli tespih kullandığı, Brahmanların kullandıkları tespihe "dua tacı" adını verdikleri de biliniyor.

//STRES İLACI

Sadece ibadet aracı olmayan tespih, dinlence ve eğlence aracı olarak da kullanılıyor.

Kaynaklarda yer alan bilgilere göre; Osmanlı döneminde tespih yapımı güzel sanatlara dönüşürken, 17. yüzyılda başlayan tespihcilik sanatı, 19. yüzyılda doruğa ulaştı. Geçmişte İstanbul’da yapılan birbirinden güzel tespihler, Hac dönemi Mekke ve Medine’ye gönderilirken, Semerkant, Buhara ve İran’da da tespihçilik sanatının çok gelişmiş olduğu çeşitli kaynaklarda göze çarpıyor.

19. yüzyılın sonuna doğru Kapalıçarşı’da sadece 300’den fazla tespih tezgahının bulunduğu da çeşitli kaynaklarda yer alıyor.

"ELİN SAKIZI"

Gaziantep’te tarihi Zincirli Bedesten’de tespih üretimi ve satışı yapan Derviş Güçer, Türk erkeğinin vazgeçemediği alışkanlıklarından olan tespihe olan ilginin her zaman fazla olduğunu belirtti.

Tespihi "elin sakızı" olarak değerlendiren Güçer, her erkeğin bir tespihi olduğunu belirterek, tespihlerin kemik, taş, abanoz, öd ağacı, yılan ağacı, gül ağacı, fildişi, gergedan boynuzu, deve kemiği, sedef, inci, mercan, kehribar, firuze, altın, gümüş hatta elmas gibi pek çok maden, ağaç ve taştan yapılabildiğini ifade etti.

Türkiye’de çok sayıda tespih meraklısının bulunduğunu dile getiren Güçer, kadınlar arasında da ciddi tespih meraklılarının bulunduğunu vurguladı.

//"AKİK FERAHLIK VERİYOR, KEHRİBAR NEFES AÇIYOR"

Tespih yapımınında kullanılan akik taşının ferahlık verdiğini, çekeni rahatlatıp sıkıntı dağıttığını, kehribar taşının ise nazardan koruduğuna, uykusuzluğa iyi geldiğine, bedenin elektriğini topladığına ve nefes açıcı özelliği olduğuna inanıldığını ifade eden Güçer, "Tespih kimilerine göre tiryakilik derecesinde alışkanlık, bazılarında sadece kıyafeti tamamlayan bir aksesuar, kimilerine göre de babadan veya bir dosttan kalma hatıra, sırdaş, tekke ve tarikatlarda ise Allah’a ulaşma ve yönelme merdivenidir" diye konuştu.

Değerli malzemelerden, kıymetli taşlardan yapılan ve mücevherlerle işlenen tespihlere en fazla ilgiyi ise koleksiyoncuların gösterdiğini kaydeden Güçer, yapılan araştırmalarda Türk erkeklerinin yüzde 70-75’e yakının tespih kullandığını, tespihin adeta Türk insanıyla bütünleştiğini söyledi.